رقیب انگاری خدا و طبیعت در آراء تفسیری فخر رازی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی

چکیده

فخرالدین رازی، از پیشوایان علم کلام و از مفسران شهیر قرآن است که در قرن ششم و هفتم هجری می‌‌زیست. پژوهش حاضر بر آن است تا از نسبت خدا و طبیعت در دیدگاه‌های تفسیری فخررازی پرده بردارد. در‌ این خصوص، شواهد وافر نشان از آن دارد که خدای فخر به قوانین طبیعت پایبند نیست بلکه چه بسا مشیت او بر خلاف قوانین طبیعت رخ می‌‌دهد. افزون بر‌ این، فخررازی، اثر گذاری طبیعت را هم منکر است و حتی واسطه بودن عوامل طبیعی برای فعل خدا را هم نمی‌‌پذیرد. صاحب «تفسیرکبیر» با تکیه بر خدایی که همه چیز را می‌‌توان به قدرت بی نهایت او ارجاع داد، خود را از ارائه تبیین طبیعی برای پدیده‌های جهان بی نیاز می‌‌بیند و در گامی‌‌ فراتر، می‌‌کوشد که توضیحات طبیعی ارائه شده از جانب طبیعت‌گرایان را به نقد کشد و با اثبات ضعف‌ این سنخ تبیین‌ها، بر لزوم ارجاع پدیده‌ها به فاعل قادر و مختار تأکید ورزد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Rivalry of God and Nature in Fakhr Razi's Interpretive Views

نویسنده [English]

  • ruhallah najafi
Kharazmi University
چکیده [English]

Fakhr al-Din Razi is one of the pioneers of theology and an eminent commentator of the holy Quran who lived in the sixth and seventh centuries AH. The present study seeks to reveal the relationship between God and nature in Fakhr Razi's interpretive views. In this regard, there is strong evidence showing that Fakhr Razi's God is not committed to the laws of nature. Rather His will can turn out to be contrary to the laws of nature. In addition, Fakhr Razi denies the influence of nature and its mediatory role in divine action. The author of "The Great Interpretation" relies on a God that everything can be attributed to his infinite power. He feels no need for providing natural explanations for the world phenomena. More than that, he assumes a critical view of the naturalist explanations of nature, and tries to identify their weaknesses. He puts emphasis on the necessity of attributing the world phenomena to a capable and willful God.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fakhr Razi
  • Great Interpretation
  • God
  • nature
  • religion and science

مراجع

  1. ابن‌جوزی، ابوالفرج عبدالرحمان بن علی، زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت، دارالکتاب العربی،
  2. ق.
  3. ابن‌عاشور، محمد الطاهر، التحریر و التنویر، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، 1420 ق.
  4. ابوالفتوح رازی، حسین بن علی، روض الجنان و روح الجنان، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی،
  5. باربور،‌ایان، علم و دین،‌ترجمة بهاءالدین خرمشاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1374.
  6. ترفیل، جیمز، لحظه آغاز ،‌ترجمة بهزاد قهرمان- فرامرز صبوری، مشهد، نما، 1370.
  7. رازی، فخرالدین محد بن عمر، مفاتیح الغیب أو التفسیر الکبیر ، بیروت، داراحیاء التراث العربی،
  8. ق.
  9. رشیدرضا، محمد،تفسیرالقرآن الحکیم المشهور بتفسیر المنار، بیروت، دار الکتب العلمیه،
  10. ق.
  11. ژاکار، آلبر و ژاک لاکاریر، علم و اعتقاد،‌ترجمه عباس باقری، تهران، نشر نی، 1380.
  12. ذهبی، محمد حسین، التفسیر و المفسرون، تهران، آوند دانش، بی‌تا.
  13. شوکانی، محمد بن علی، فتح القدیر، بیروت، دارالکتاب العربی، 1430 ق.
  14. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، تصحیح احمد حبیب قصیر العاملی، بیروت،
  15. الامیره، 1431 ق.
  16. کیوپیت، دان، دریای‌ ایمان ،‌ترجمة حسن کامشاد، تهران، طرح‌ ن‍و، 1376.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار