بررسی عقل از دیدگاه ملاصدرا و میرزا مهدی اصفهانی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشگاه قم

چکیده

عقل ازنظر ملاصدرا بر شش معنا به‌صورت اشتراک لفظی اطلاق می‌شود. ازنظر وی یکی از مهم‌ترین معنای عقل، همان قوة ادراکی است که انسان با آن به ادراک اشیاء می‌پردازد. همچنین خداوند متعال به برخی انسان‌ها نوری عطا می‌کند که به‌وسیلة آن تبعیت از دستورات دینی ممکن می‌شود. میرزا مهدی اصفهانی عقل را نوری می‌داند که خداوند متعال ‌این نور را پس از رسیدن انسان‌ها به بلوغ، به آن‌ها عطا می‌کند. انسان‌ها ‌این نور را در حالت غضب و شهوت از دست می‌دهند. ازنظر وی عقل فلسفی گمراه‌کننده است. با تبیین ویژگی‌های عقل موردنظر میرزا مهدی اصفهانی و ملاصدرا و تدقیق در معنای عقل عملی و نظری، می‌توان بین عقل مورد نظر ‌این دو متفکر اشتراکاتی پیدا کرد. ‌این اشتراکات تنها در بخشی از خصوصیات عقل عملی هست اما بنا بر تصریحات میرزا مهدی اصفهانی عقل نظری مورد قبول ملاصدرا ناکارآمد است و دفاع برخی مروجین مکتب تفکیک از میرزا مهدی اصفهانی مبنی بر قبول حجیت ‌این عقل توسط او، با عبارات او ناسازگار است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of Intellect from the Perspective of Mulla Sadra and Mirza Mahdi Isfahani

نویسنده [English]

  • mehdi azadparvr
qom university
چکیده [English]

According to Mulla Sadra, intellect, as a polysomic word, has six different meanings. For him, one of the most important meanings of intellect is the power of perception through which humans perceive objects. In addition, God, the Almighty, endows some human beings with the light that enables them to obey religious orders. Mirza Mahdi Esfahani considers intellect to be the light that God, the Almighty, bestows upon human beings after they reach puberty. Human beings lose the light when they fall in a state of anger or lust. To him, philosophical intellect is misleading. By explaining the attributes of intellect from Mirza Mahdi Esfahani and Mulla Sadra’s perspective and pondering on the meaning of practical and theoretical intellect, the paper reveals commonalities between the two thinkers. These commonalities are found in some properties of practical intellect. In fact, Mirza Mahdi Esfahani asserts that Mulla Sadra's theoretical intellect is counterproductive. It is argued that the claims of some Promoters of the Separation School that Mirza Mahdi Esfahani considers this meaning as valid are incompatible with his statements.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aql (intellect)
  • Noor (light)
  • Mulla Sadra
  • Mirza Mahdi Esfahan

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. اصفهانی، میرزا مهدی، ابواب الهدی، تحقیق حسن جمشیدی، قم، بوستان کتاب،1385.
  3. ______، انوارالهدایه- القضاء و القدر و البداء، قم، مؤسسة معارف اهل‌البیت علیهم‌السلام،
  4. ش الف.
  5. ______، معارف القرآن، قم، مؤسسة معارف اهل‌البیت علیهم‌السلام، 1396ش ب.
  6. ______، تقریرات (به قلم شیخ محمود تولائی)، مشهد، مرکزاسناد آستان قدس رضوی، شمارة
  7. ، بی‌تا.
  8. ______، مصباح الهدی به ضمیمه اعجاز القرآن، تحقیق حسن جمشیدی، قم، بوستان کتاب،
  9. ______، ابواب الهدی، مقدمه وتحقیق و تعلیق حسین مفید، تهران، زنبق، 1387.
  10. پترسون، مایکل و دیگران، عقل و اعتقاد دینی، تهران، طرح نو، 1383.
  11. حکیمی، محمدرضا، مکتب تفکیک، چ9، قم، دلیل ما، 1384.
  12. جوادی‌آملی، عبدالله، تسنیم، ج4، تحقیق حجـة‌الاسلام احمد قدسی، چ6، قم، اسراء، 1389.
  13. ______، تسنیم، ج 11، تحقیق حجـة الاسلام حسن واعظی، چ4، قم، اسراء، 1388.
  14. رحیمیان، علی‌رضا، مسئله قیاس، تهران، زنبق، 1387.
  15. شریف الرضى، محمد بن حسین، نهج البلاغـة (للصبحی صالح)، هجرت، قم، 1414 ق.
  16. صدرالمتألهین شیرازی، محمدابن ابراهیم، الحکمـة المتعالیـة فی‌الاسفار العقلیـة الاربعـة، چ3،
  17. بیروت، داراحیاءالتراث العربی، 1981.
  18. ______، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق محمد خواجوی، چ2، قم، بیدار، 1366 .
  19. ______، شرح اصول الکافی، تحقیق وتصحیح محمد خواجوی، تهران، مؤسسة مطالعات و
  20. تحقیقات فرهنگی،1383.
  21. ______، الشواهد الربوبیـة، چ2، مشهد، المرکز الجامعی النشر، 1360.
  22. ______، المبداءو المعاد، تصحیح سید جلال آشتیانی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه،1354. ______، مجموعه رسائل فلسفی، تصحیح و تعلیق حامد ناجی، تهران، حکمت،1375.
  23. ______، مفاتیح الغیب، تصحیح و تعلیق محمد خواجوی، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقیقات
  24. فرهنگی،1363.
  25. قزوینی، شیخ مجتبی، بیان الفرقان فی توحید القرآن (با تعلیقات‌ آیت‌الله سید جعفر سیدان)، قم،
  26. دلیل ما، 1389.
  27. مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، چ2، بیروت، دارالتراث العربی، 1403 ق.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار