بررسی ضرورت علی موجود در اراده انسان در فلسفه( با توجه به آرای ابن‌سینا) و علوم اعصاب ( با نگاه به آزمایش بنیامین لیبت) و پیامدهای‌های اخلاقی آن

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

ارادة انسان از نظر ابن‌سینا مسبوق به تصور است. ‌این تصور به همراه تصدیق ضمنی شوق را می‌آفریند و اراده به تبع شوق، محرک اعضاست. تصورات، حالات و تمایلات غالب نفس انسان که در موارد متعددی آگاهانه نبوده‌اند اراده را به مرحلة وجوب می‌رساند. مطالعه در خصوص اراده در علوم دیگری چون عصب شناسی و در پرتو مطالعات مغزی نیز، به نوعی دترمینیسم یا جبرگرایی هدایت شده است. اگرچه فرضیة توهم ارادة آزاد یه صورت  دترمینیسم سخت که به دنبال آزمایش بنیامین لیبت نیز صورت گرفت مورد انتقادات زیادی واقع شده است اما ‌این نگرش به‌طور معتدل و نه افراطی در کنار تأملات فلسفی در ‌این خصوص، وجود دترمینیسم معتدل یا به عبارت منطبق با فلسفه اسلامی، وجود ضرورت‌های علی خارجی در تحقق اراده را دربر دارد. پیامدها و نتایج  اخلاقی معتنابه ‌این مسئله تبیین نوعی اختلاف منظر فاعلی به فعل اخلاقی، نقش اخلاق و ملکات در تحقق اراده‌های مرتبط با افعال، نقش عوامل زیستی یا فیزیولوژیکی در اراده،  عدم برداشت‌های واحد و تأثیرپذیری یکسان از ضرورت‌های اخلاقی و ضرورت توجه به نسبیت در اتصاف فاعل به خیّر و شرور  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of free will in Avicenna,s Viewpoint according to the Lybet experiment and ethical results.

نویسنده [English]

  • Fahime Shariati
ferdousi mashhad university
چکیده [English]

Study of free will in Avicenna,s Viewpoint according to the Lybet experiment and ethical results.
Abstract
In the philosophy of Avicenna the Imagination is the stage before the will. Then the Willingness and desire is created. After that ,the members will move. Unless the conditions are created, there is no will .The external factors are the cause of the imagination. The study of In neurological tests will has led to a kind of determinism.The illusion of free will was the result of Benjamin Lybet's experiment.There are many criticisms of this hypothesis.
This article is looking for a comparative study between these two points.(Avicenna,s Comments and the Lybet,s experiment) .There is a relative correlation between the stages of creation of will. But the results about determinism are not like the same.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Avicenna-Will-Man- Free will-Bybet

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. ابن‌سینا، حسین ابن عبدالله، التعلیقات، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1411.
  3. ______، الهیات نجات، بی‌جا، انتشارات فکر روز، 1370.
  4. ______، الاشارات والتنبیهات، قم، نشر البلاغه، 1375.
  5. ______، التعلیقات، بیروت، مکتبه الاعلام، 1404ق.
  6. ______، الشفا(الالهیات)، قم، مکتبه‌ آیت الله مرعشی، 1404ق.
  7. ______، المباحثات، تحقیق بیدارفر، قم، بیدارفر، 1413ق.
  8. ______، رسائل ابن‎سینا، ترجمة دری ضیاء الدین، تهران، انتشارات مرکزی، 1360.
  9. ______، النجات من الغرق فی بحر الضلالات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1379.
  10. سلیمانی، فاطمه، "بررسی اراده انسان از دیدگاه متکلمان و فلاسفه اسلامی"، فصلنامه فلسفه و
  11. کلام اسلامی، شمارة9، 1375.
  12. صدرالمتالهین، محمدبن ابراهیم، الحکمـة المتعالیـة فی الاسفار الربعـة العقلیـة، بیروت، دار احیاء
  13. التراث، 1981.
  14. ______،مفاتیح الغیب، تهران، مؤسسة تحقیقات فرهنگی، 1363.
  15. صفی پور شیرازی، عبدالرحیم، منتهی الارب فی الغه العرب، تهران، دانشگاه تهران، 1393.
  16. طباطبایی، محمدحسین، نهایـةالحکمـة، بی‌جا، 1416ق.
  17. طوسی، نصیرالدین، تلخیص المحصل، بیروت، دارالاضواء، 1405ق.
  18. علیزاده، بهرام،" اراده آزاد (دیدگاه‌های معاصر در باب اراده آزاد"، مجلة نقد و نظر، سال
  19. پانزدهم، شمارة 1، 1389.
  20. ______، "نقش مثبت توهم در مسئله اراده آزاد"، مجلة ذهن، شمارة 48، ص102-79، 1390.
  21. عمید، حسن، فرهنگ عمید، تهران، امیرکبیر، 1390.
  22. نوری علی و مهرمحمدی محمود،"تبیین انتقادی جایگاه علوم اعصاب در قلمرو دانش و تربیت"،
  23. تازه‌های علوم شناختی، سال دوازدهم، شمارة 2 ، ص100-83، 1389.
  24. کانت، ‌ایمانوئل، بنیادمابعدالطبیعه اخلاق، ترجمة عنایت و قیصری، تهران، خوارزمی، 1396.
  25. ______، نقد عقل عملی، ترجمة انشاء الله رحمتی، تهران، نشر سوفیا، 1384.
  26. خاکساری رنانی آرش و میر سعید موسوس کریمی، " بررسی و نقد برهان دنیل دنت در موافقت
  27. با سازگارگرایی"، مجلة حکمت و فلسفه، سال دوازدهم، شمارة 46 ص36-21، 1395.
  28. Libet, W, “Do we have free will?”, Journal of Consciousness Studies, (8-9): 47- 57,1999.
  29. Thagard,Paol, British Concise Incyclopedia, Kambdrige university press, England, 2015.
  30. Klok Daniel & Hirstein Willi &…,Cognitive Science An Introduction to Mind, Rout
  31. ledge, New York, 2006.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار