عقل و ارادة الهی و نسبت بین آن دو از نظر ابن‌سینا و دکارت

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه بوعلی سینا

2 عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان همدان

چکیده

بحث اوصاف الهی و چگونگی تعریف، توصیف و تبیین آن‌ها از مسائل بسیار مهم و اساسی کلام و فلسفه در طی تاریخ اندیشة بشری بوده است. از جمله صفات الهی که در معرض مناقشات فراوان علمی‌‌قرار داشته، صفت علم و اراده و رابطة بین آن‌ها است. آیا علم از اراده بر می‌خیزد؟ و یا اینکه اراده مسبوق به علم و تابع آن است؟ به عبارت دیگر آیا فعل فاعل مختار بلافاصله پس از تعقل صرف به وجود می‌‌آید و تنها معلول آن است یا این که برای تحقق یک فعل تعلق اراده بر آن کافی بوده و هیچ ضرورتی برای دخالت عقل وجود ندارد. در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی عقل و اراده و نسبت بین آن دو از منظر شیخ‌الرئیس ابوعلی‌سینا و رنه دکارت بررسی شده است. مطابق نظر ابن‌سینا عقل مقدم بر اراده بوده و اصل ضرورت علیّ و معلولی بر همة اتفاقات حاکم است و از نظر او نظام خلقت احسن و اتقن است. ولی  دکارت برخلاف ابن‌سینا اراده را بر عقل - هم در انسان و هم در خداوند- مقدم می‌دارد. از نظر دکارت خداوند هم خالق وجودات است و هم جاعل ماهیات. لذا از نظر وی حتی حقایق ازلی نیز به ارادة خداوند متکی هستند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

God's wisdom and will and the relationship between the two from in Ibn Sina and Descartes

نویسندگان [English]

  • Akbar Orvati Movafagh 1
  • Abolghasem Asadi 2
1 Bu-Ali Sina University
2 Faculty member of Hamadan Farhangian University
چکیده [English]

the discussion of divine information and how to define , describe and explain them is of the most important and fundamental issues in words and philosophy during the history of human thought . among the divine attributes which are subject to many scientific controversies , the quality of science and will and the relationship between them are . Is the science of will ? or does it not involve the science and its function ? in other words , is the action of the independent subject immediately after reason and is only caused by it , or that it is sufficient for realization of an act of will of will to it and there is no necessity for the interference of reason . in this paper , the analytical - analytical method of reason and the relation between them are studied from the viewpoint of sheikh ‌ ibn Sina and Rene Descartes . according to ibn Sina , reason is preceded by the will and effect of the cause and effect of the cause and effect on all events and in his view the system of creation is good , but Descartes , contrary to Ibn Sina , has the will on reason - both in man and in God . In Descartes ' view , God is the creator of entities
and the quiddities maker's . Thus , in his view , even the eternal truths depend on the will of God

کلیدواژه‌ها [English]

  • knowledge
  • volition
  • reason
  • ibn Sina
  • Descartes

مراجع

ابراهیمی‌‌دینانی، غلامحسین، سخن ابن­سینا و بیان بهمنیار، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفة ایران، 1393.
______، غلامحسین، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، ج2، تهران، طرح نو، 1379.
ابن‌سینا، حسین ‌بن ‌عبدالله، الاشارات و التنبیهات، قم، نشر البلاغه،1375.
______،  المباحثات، تحقیق و تعلیق از محسن بیدارفر، قم، بیدار، 1371.
______، التعلیقات، به کوشش عبدالرحمن بدوی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی،1411ق.
______،  التعلیقات، قم، دفتر تبلیغات اسلامی،1379.
______،  الشفا، به کوشش ابراهیم مدکور و دیگران، قاهره، بی‌نا، 1952.
______،  الالهیات من کتاب الشفاء، تصحیح علامه حسن زاده، قم، بوستان کتاب،1376.
______،  النجاة، به کوشش محمد تقی دانش پژوه، تهران، دانشگاه تهران، 1364.
______،  الهیاتنجات،ترجمه و شرح یحیی یثربی، تهران، فکرروز،1377.
ایجی، عضدالدین احمد، المواقف، بیروت، عالم الکتب المتنبی، بی‌تا.
بهشتی، احمد، غایات و مبادی، قم، بوستان کتاب،1382.
حلبى، على اصغر، تهافت الفلاسفه یا تناقض گویى فیلسوفان، تهران، دیبا،1382.
دکارت، رنه، اصول فلسفه، ترجمة منوچهر صانعی دره بیدی ، تهران، الهدی،1371.
______،  تأملات در فلسفة اولی، ترجمة احمدی، احمد، تهران، سمت، 1381.
راسل، برتراند، تاریخ فلسفه غرب، ترجمة نجف دریابندری، ج3، تهران، شرکت سهامی‌    کتاب‌های جیبی، 1353.
صانعی دره­بیدی، منوچهر، فلسفة دکارت، تهران، الهدی ،1376.
______، منوچهر، فلسفة لایب نیتس، تهران، ققنوس،1382.
غزالى، ابوحامد، تهافت الفلاسفه، تعلیقات جیرار جهامى، بیروت، دارالفکر،1993.
______،  روضـة الطالبین و عمده السالکین، تصحیح شیخ محمّد نوبخت، بیروت، بى­نا، 1414ق.
فارابی، ابونصر محمد، الاعمال الفلسفیه، مقدمه و تحقیق و تعلیق جعفر آل یاسین، بیروت، دارالمناهل، 1413ق.
______،  آراء اهل المدینه الفاضله و مضاداتها، مقدمه و شرح و تعلیق على بو ملح، بیروت، مکتبه الهلال، 1995.
کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه، ج4،تهران، علمی‌‌و فرهنگی و سروش، 1386.
کاتینگم، جان، دکارت، ترجمة سید مصطفی شهرآیینی، تهران، نشرنی،1392.
مجتهدی، کریم، دکارت و فلسفة او، تهران، امیرکبیر،1382.
 
Aquinas, Thomas, summa Theologica, Translator: fathers of the English Dominican
   province, London: Cambridge University, 2006.
 
Catom,Hiram,''will and Reason in Descartes theory of error'': in Moyal, G.J.(ED),
   Rene Descartes: Critical ssessment 4V,Routledge,London,1991.
 
Critical assessments, Rene Descartes, Ed.by Georges J.D moyal, TheDual unity of
   Cartesian Ethics, Jean – mareGablaude, 1991.
 
Descartes, "Letters to Mersenne of 6 May 1630" in philosophical Letters,
   Newyork,Oxford, 1970.

Stump, Eleonore, Aquinas, Landon and Newyork: Routledge, 2003.
 
Parkinson. G.H.R : The History of Western Philosophy: The Period of
   Renaissance and Rationalism of the 17th Century ,V4.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار