مجتبی قربانی همدانی
چکیده
غالب منطق‌دانان مسلمان، علم حصولی را با ملاک فکر به بدیهی و نظری تقسیم می‌کنند. هدف این پژوهش، بررسی مفیدبودن این تقسیم در منطق تصدیقات است. فایدة اصلی این تقسیم با غرض رسیدن به حقیقت در دانش منطق، نشان‌دادن نیاز به منطق در گذر از گزاره‌های بدیهی به گزاره‌های نظری است؛ اما در بدیهیات به دلیل یقینی بودنشان، نیازی به این دانش نیست. ...
بیشتر
غالب منطق‌دانان مسلمان، علم حصولی را با ملاک فکر به بدیهی و نظری تقسیم می‌کنند. هدف این پژوهش، بررسی مفیدبودن این تقسیم در منطق تصدیقات است. فایدة اصلی این تقسیم با غرض رسیدن به حقیقت در دانش منطق، نشان‌دادن نیاز به منطق در گذر از گزاره‌های بدیهی به گزاره‌های نظری است؛ اما در بدیهیات به دلیل یقینی بودنشان، نیازی به این دانش نیست. با تحلیل فکر و قضایای مختلف بدیهی به این نتیجه میرسیم که «بداهت» نمیتواند عامل یقینی بودن تصدیق باشد چراکه برخی بدیهیاتِ افرادِ دیگر از نظر ما کاذب است. یقینی بودن هرکدام از بدیهیات به عاملی غیر از بداهت آن‌‌ها مربوط است. هرچند همة بدیهیاتِ ما برای خودمان یقینی است اما در سنجش افکار دیگران به عامل تصدیقِ شخصِ مقابل توجه نداریم و استدلال او را از حیث قواعد صوری و مادی استدلال، بررسی میکنیم. فکر در هیچ مبحثی در منطق بهجز تقسیم علم به بدیهی و نظری موردبحث واقع نشده و این شاهدی بر مفیدنبودن این تقسیم است. تقسیم جایگزین، با ملاک وجود یا عدم وجود استدلال، علم را به مبنایی و بنایی تقسیم میکند. بررسی صحت استدلال در تصدیقهای بنایی، در دانش منطق صورت میگیرد. منطق تصدیقات، علم خطایابی در استدلال است نه فکر.
مجتبی قربانی؛ سید احمد غفاری قره باغ
دوره 19، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 1-16
چکیده
در یک دسته‌بندی، علوم به آلی و اصالی تقسیم می‌‌شوند. علومی مانند منطق، اصول فقه و جبر به مثابه علوم آلی و سایر علوم مانند فلسفه، فقه و حساب، به‌مثابه علوم اصالی مطرح می‌‌شوند. آلی و اصالی بودن دو اصطلاح‌اند که البته تعریف دقیقی از آن‌‌ها ارائه نشده است. برای فهم ملاک‌این دو علم، باید به فهم متعارف علم‌شناسان از‌این دو اصطلاح ...
بیشتر
در یک دسته‌بندی، علوم به آلی و اصالی تقسیم می‌‌شوند. علومی مانند منطق، اصول فقه و جبر به مثابه علوم آلی و سایر علوم مانند فلسفه، فقه و حساب، به‌مثابه علوم اصالی مطرح می‌‌شوند. آلی و اصالی بودن دو اصطلاح‌اند که البته تعریف دقیقی از آن‌‌ها ارائه نشده است. برای فهم ملاک‌این دو علم، باید به فهم متعارف علم‌شناسان از‌این دو اصطلاح تکیه کرد. علوم مختلف با هم رابطة تعاون دارند و در حل بسیاری از مسائل علوم، از مسائل علوم دیگر استفاده میشود، بااین حال نمیتوان استفاده از یک علم در علم دیگر را ملاک آلی بودن دانست. همچنین اغراض شخصی تولیدگران و مطالعهکنندگان یک علم نمیتواند ملاک صحیحی برایاین تقسیمبندی باشد. دراین مقاله با رد شخصی و نسبی بودن، ملاک عامی برای آلی بودن یک علم ارائه شده است. فایدة اصلی یک علم که عُقلا، به دلیل وجودِ آن فایدة اصلی، بودناین علم را در مجموعه معارف بشری، عاقلانه میدانند، میتواند معیاری برایاین دسته‌بندی باشد. دراین مقاله دانش منطق به عنوان یک علم آلی محور بحث قرار گرفته است هرچند ملاک ارائه شده اختصاصی به منطق ندارد.