صالح حسن زاده؛ علی کربلائی پازوکی؛ جمال بابالیان
چکیده
پژوهش حاضر به تحلیل چگونگی رد نظریة متکلمان مبنی بر وجود صرف تکامل روحانی و نه جسمانی انسان در عالم برزخ براساس اصول ابتکاری مبدع حکمت متعالیه صدر المتالهین شیرازی در کتاب الشواهد الربوبیـه به روش تحلیلی، توصیفی پرداخته است. دراین نوشتار سعی شده ضمن بررسی مفهوم تکامل برزخی ابتدا عوالم نظام هستی تبیین گردد و سپس براساس آموزههای ...
بیشتر
پژوهش حاضر به تحلیل چگونگی رد نظریة متکلمان مبنی بر وجود صرف تکامل روحانی و نه جسمانی انسان در عالم برزخ براساس اصول ابتکاری مبدع حکمت متعالیه صدر المتالهین شیرازی در کتاب الشواهد الربوبیـه به روش تحلیلی، توصیفی پرداخته است. دراین نوشتار سعی شده ضمن بررسی مفهوم تکامل برزخی ابتدا عوالم نظام هستی تبیین گردد و سپس براساس آموزههای دینی مسلم بودن تحقق تکامل برزخی از دیدگاه قرآن و روایات ماثوره تاکید شود. در ادامه «کمال حقیقی نفس» که همانا سیر باطنی از «خود به خود» است مورد توجه قرار گرفته و براین مبنا تعارض دو دیدگاه محققان یعنی متکلمان و حکمت متعالیه صدرایی در تعریف حقیقت انسان و مراتب حاکم بر آن تشریح شده و در نهایت در رد انحصار متکلمان در تکامل به «تکامل علمی و روحانی»، اصول چهارگانة هستی شناختی و معرفت شناختی ملاصدرا در امکان تکامل عملی و جسمانی برزخی که شامل «فاعلیت نفس ناطقه و کفایت ذاتی آن»،« جایگاه نفوس در دارا بودن بر لطیف ترین جوهریت و شدیدترین روحانیت»،« کمالات و سلطنت قوة خیال در عالم برزخ» و نیز«لطافت و نورانیت نفس ناطقه» است، با ابتنا به حکمت متعالیة وی، مورد بحث و مداقّه قرار گیرد.
بی بی مهدیه طباطبایی؛ هادی صمدی
چکیده
اندیشمندان و متفکران ایرانی با اظهارنظر دربارۀ اثبات یا ابطال نظریة تکامل زیستی مورد نظر داروین، به نحو کلی دربارۀ آن داوری کردهاند. دو دسته از ایضاحها میتواند اظهار نظرهای آتی را دقت بخشد: نخست توجه به اینکه این ادعا متشکل از چندین زیر نظریه است: «خودِ تکامل»، «انتخاب طبیعی»، «نیای مشترک»، و «تدریجی ...
بیشتر
اندیشمندان و متفکران ایرانی با اظهارنظر دربارۀ اثبات یا ابطال نظریة تکامل زیستی مورد نظر داروین، به نحو کلی دربارۀ آن داوری کردهاند. دو دسته از ایضاحها میتواند اظهار نظرهای آتی را دقت بخشد: نخست توجه به اینکه این ادعا متشکل از چندین زیر نظریه است: «خودِ تکامل»، «انتخاب طبیعی»، «نیای مشترک»، و «تدریجی گرایی» به نظر میرسد، در نوشتههای برخی از نویسندگان ایرانی به مقدار زیادی با هم خلط شدهاند. عموم متفکران ایرانی مانند اصفهانی، علامه طباطبایی، علامه جعفری، مطهری، یدالله سحابی، مکارم شیرازی، مصباح یزدی، سبحانی، مشکینی، عبدالکریم سروش به مسئلة انتخاب طبیعی و نیای مشترک اشاره کردهاند و دلیل رد یا ابطال این نظریه را بر اساس این دو مؤلفه میدانند. همچنین لازم است به هنگام سخن گفتن از شأن اثباتی یا ابطالی یک نظریه به تحلیلهایی که در گذشته و در فلسفۀ علم نسبت به ابطال یا اثبات نظریۀ علمی ارائه شده است، توجه شود. در این مقاله نشان داده میشود که برخی اظهارنظرهای نویسندگان ایرانی کمتر ناظر به این دو نکته بوده است و البته به برخی استثناها اشاره خواهد شد. یافتههای نویسندگان در این مقاله دو نکته است: نخست اینکه نظریۀ انتخاب طبیعی به عنوان یک اصل، قابلیت اثبات ریاضیاتی دارد و بنابراین ابطالناپذیر است. دوم اینکه سایر بخشهای نظریة تکامل ابطالناپذیر و اثبات ناپذیرند، اما اصلاحپذیرند. به همین دلیل بخشهای زیادی از نظریه، از زمان داروین تاکنون ابطال یا اصلاح شدهاند.
محمود رسولی؛ محسن جاهد
دوره 19، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 19-38
چکیده
اندیشة خلقتگرایی موجودات در میان متکلمان اسلامی و سنت اسلامی پیشینة طولانی دارد. در این مقاله به دیدگاه نجفی اصفهانی دربارة چگونگی پیدایش انسان و استثناء بودن وی از قانون عام تکامل موجودات پرداخته شده است. وی با اتخاذ مبانی علمشناسی، دینشناسی و هرمنوتیکی خاص ، مخلوق بودن انسان در مقابل تکامل تدریجی موجودات را موجّه، ...
بیشتر
اندیشة خلقتگرایی موجودات در میان متکلمان اسلامی و سنت اسلامی پیشینة طولانی دارد. در این مقاله به دیدگاه نجفی اصفهانی دربارة چگونگی پیدایش انسان و استثناء بودن وی از قانون عام تکامل موجودات پرداخته شده است. وی با اتخاذ مبانی علمشناسی، دینشناسی و هرمنوتیکی خاص ، مخلوق بودن انسان در مقابل تکامل تدریجی موجودات را موجّه، مدلّل، مبرهن و علمی تلقی کرده و آن را به عنوان شاهد نقض برای فرایند تکامل داروینی و تکاملگرایی نئو داروینیستی معرفی میکند. به عقیدة وی میتوان میان تکامل موجودات و خلقت انسان تفکیک قائل شد و به نوعی خلقت انسان را خاص تلقی کرد. نجفی اصفهانی با تحلیل و نقد مبانی تکاملگرایان ملحد و رفع اتهامِ مادهگرایی و الحادگرایی از اصل نظریة تحول داروین، هم به دفع شبهات منکران توحید و خداناباوران پرداخته و هم نظریة تکامل دارویـن را- فـارغ از رویـکرد فلسـفی- یـک اصل علمی که دغدغة تبیین فرایند پیدایش حیـات را دارد، معـرفی میکنـد. بـرآمد نهایـی رویکـرد وی به پیـدایش انسان که مبتنی بر پیشفرضهای او در دینشناسی و علمشناسی است در خلقتگرایی خداوند نسبت به انسان و باطل شدن تکامل انسان از منظر نظریة تکامل خلاصه میشود.
محمد ذبیحی؛ حمیدرضا خادمی
دوره 7، شماره 4 ، دی 1386
چکیده
بسیاری ازمباحث علمی و فلسفی را با محوریت خیال میتوان تبیین، توجیه و حل کرد. کـاربرد خیال در مباحث مختلف فلسفی اعم از هستیشناختی، معرفتشناختی و معادشناختی همواره مورد توجه فیلسوفان مسلمان بوده است. در این میان، ابنسینا یکی از مهمترین فیلسوفانی است که نظریات فراوانی را با حد وسط خیال تصویر و ترسیم کرده است. این مقاله بر آن ...
بیشتر
بسیاری ازمباحث علمی و فلسفی را با محوریت خیال میتوان تبیین، توجیه و حل کرد. کـاربرد خیال در مباحث مختلف فلسفی اعم از هستیشناختی، معرفتشناختی و معادشناختی همواره مورد توجه فیلسوفان مسلمان بوده است. در این میان، ابنسینا یکی از مهمترین فیلسوفانی است که نظریات فراوانی را با حد وسط خیال تصویر و ترسیم کرده است. این مقاله بر آن است با نشان دادن جایگاه محوری خیال در نظام فلسفی ابنسینا، نخست با تبیین جایگاه خیال در بین حواس باطنی و چیستی و هستی آن به تبیین کارکرد خیال در مسائلی نظیر وحی، معجزه، حدوث اشیا و نقش معرفتشناختی آن در حوزة ادراک بپردازد و در نهایت جایگاه معادشناختی خیال را در ارتباط با نظریة تکامل که اثبات یا انکار عالم مثال مبتنی بر آن است بررسی کند.
محمد ذبیحی؛ حمیدرضا خادمی
دوره 7، شماره 3 ، مهر 1386
چکیده
بسیاری ازمباحث علمی و فلسفی را با محوریت خیال میتوان تبیین، توجیه و حل کرد. کـاربرد خیال در مباحث مختلف فلسفی اعم از هستیشناختی، معرفتشناختی و معادشناختی همواره مورد توجه فیلسوفان مسلمان بوده است. در این میان، ابنسینا یکی از مهمترین فیلسوفانی است که نظریات فراوانی را با حد وسط خیال تصویر و ترسیم کرده است. این مقاله بر آن ...
بیشتر
بسیاری ازمباحث علمی و فلسفی را با محوریت خیال میتوان تبیین، توجیه و حل کرد. کـاربرد خیال در مباحث مختلف فلسفی اعم از هستیشناختی، معرفتشناختی و معادشناختی همواره مورد توجه فیلسوفان مسلمان بوده است. در این میان، ابنسینا یکی از مهمترین فیلسوفانی است که نظریات فراوانی را با حد وسط خیال تصویر و ترسیم کرده است. این مقاله بر آن است با نشان دادن جایگاه محوری خیال در نظام فلسفی ابنسینا، نخست با تبیین جایگاه خیال در بین حواس باطنی و چیستی و هستی آن به تبیین کارکرد خیال در مسائلی نظیر وحی، معجزه، حدوث اشیا و نقش معرفتشناختی آن در حوزة ادراک بپردازد و در نهایت جایگاه معادشناختی خیال را در ارتباط با نظریة تکامل که اثبات یا انکار عالم مثال مبتنی بر آن است بررسی کند.