بررسی دو رویکرد متفاوت از مقولة ادراک حسی در فلسفة ملاصدرا و راهکاری درون ساختاری برای گریز از چالش معرفتی آن

هانیه کوهی

دوره 23، شماره 4 ، اسفند 1402، ، صفحه 33-58

https://doi.org/10.48308/jipt.2024.234040.1491

چکیده
  مسئلة ادراک حسی در فلسفة ملاصدرا به گونه‌‌ای سامان یافته است که زمینة تفسیر دوگانة ایده‌‌آلیستی و رئالیستی را از آن ممکن می‌‌کند. طبق رویکرد نخست از ادراک حسی با برتری و اولویت ذهن و تصورات حاصل از آن نسبت به تعینات جهان خارج، بستر تفسیر ایده‌‌آلیستی در نظام معرفتی صدرایی ایجاد می‌‌شود و بر اساس رویکرد دوم وحدتی بین انسان و جهان ...  بیشتر

نقش توجه در تحقق ادراک حسی از منظر حکمت متعالیه ملاصدرا

مهدی زمانی

دوره 22، شماره 3 ، بهمن 1401، ، صفحه 1-26

https://doi.org/10.52547/jipt.2022.227249.1268

چکیده
  این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و بهره‌‌گیری از مقایسه و تطبیق، به تحلیل نقش مؤلفة «توجه» در ادراک حسی از منظر ملاصدرا می‌‌پردازد. ملاصدرا در باب ادراک حسی تقریرهای گوناگونی دارد. در همة ‌این تقریرها نقش توجه به‌‌عنوان ویژگی اساسی نفس انکارناپذیر است. ‌این نقش گویای ویژگی فعال نفس در ادراک حسی و سایر فرایندهای نفسانی است ...  بیشتر

علم حضوری مؤثر در ادراک حسی و لوازم معرفت‌شناختی آن از دیدگاه حکمت متعالیه

سید محمدحسین نقیبی؛ عبدالله نصری

دوره 19، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 17-38

چکیده
  هنگام ادراک حسی دو مرحلة روی می‌دهد: یکی تأثیرپذیری عضو حسی و دیگری ادراکِ نفس. مرحلة اول مادی و مرحلة دوم مجرد است. براساس اتحاد نفس و بدن، نفس به تأثرات مادی که در اعضای حسی واقع می‌‌‌‌شود علم دارد و این علم، از سنخِ علم حضوری است. برخی از شارحان حکمت متعالیه همچون علامه طباطبائی و شهید مطهری به این دیدگاه گرایش دارند. از لوازم معرفت‌شناختی ...  بیشتر

رویکرد التفاتی به ادراک حسی

سیده مریم موسوی؛ محمد سعیدی مهر

دوره 11، شماره 3 ، مهر 1390

چکیده
  هدف از مقالة حاضر بررسی نظریه التفاتی در باب ادراک حسی است. این نظریه تلاشی برای ارائة تبیینی از ادراک حسی است که درصدد است افزون بر موارد ادراک حسی غیرواقعی ارتباط ذهن با عین در ادراک حسی واقعی را نیز توجیه کند. در این نظریه، ادراک حسی، اعم از واقعی و غیرواقعی، عبارت است از یک حالت ذهنی التفاتی که بازنمودی را عرضه می‌کند. با اینکه اکثر ...  بیشتر