بررسی انتقادی نسبت تجرد ادراک با ثبات تغیر

مهدی اسدی

دوره 22، شماره 2 ، آبان 1401، ، صفحه 57-78

https://doi.org/10.52547/jipt.2022.227766.1288

چکیده
  علامه طباطبایی در توجیه مباحث معرفتی گره‌خورده به تجرد، از جمله توجیه تجرد ادراک‌های حسی و توجیه سریان علم در جهان ماده و چگونگی معلوم واقع‌شدن امور مادی، ثبات تغیر را پیش‌می‌کشد و در استدلال خود می‌گوید تغیر در تغیر خود ثابت است. هدف اصلی این نوشتار آن است که بکوشد به‌گونه‌ای جامع به بررسی انتقادی همین تعبیر پارادوکسیکال ثبات ...  بیشتر

بررسی نحوة مواجهة تفسیری علامه طباطبایی و محمد شحرور با نظریة فرگشت انسان

طاهره یزدانی احمدآبادی؛ فرهاد زینلی بهزادان

دوره 21، شماره 1 ، خرداد 1400، ، صفحه 123-142

https://doi.org/10.52547/jipt.2021.212698.0

چکیده
  محمد شحرور در روشی مشابه با علامه طباطبایی بهرة‌‌ زیادی از قابلیت آیات در تفسیر خود برده است. این دو مفسر از نظریات علمی جدید غافل نبوده و در تفسیر آیات قرآن کریم متعرض این نظریات هم شده‌‌اند. نظریة «انتخاب طبیعی» داروین که امروزه با عنوان «نظریة ترکیبی فرگشت» مورد پذیرش زیست‌شناسان  قرار گرفته، توجه این دو مفسر را ...  بیشتر

نگره خلود کفار در عذاب جهنم: بررسی نظریات فیض کاشانی و علامه طباطبایی

مریم خوشدل روحانی؛ زهرا رحمانی

دوره 20، شماره 3 ، مهر 1399، ، صفحه 133-160

https://doi.org/10.52547/jipt.2020.97422

چکیده
   تقریباً همة دانشمندان مسلمان‌، در اصلِ جاودانگی و خلود در دوزخ اتفاق نظر دارند، اما ‌این که خلود در دوزخ مستلزم عذاب دائم و ابدی است یا ممکن است همراه با انقطاع عذاب باشد. مسئله‌ای است که محل اختلاف آراء واقع شده است. از نظر فیض کاشانی هیچ ملازمه‌ای بین خلود در دوزخ و عذاب دائم وجود ندارد. بنابراین با توجه به مسئلة شمول رحمت واسعة ...  بیشتر

قواعد فلسفی و چیستی‌شناسی توحید ربوبی درتفسیر المیزان

آزاده ابراهیمی فخاری؛ محمد علی رستمیان

دوره 20، شماره 2 ، تیر 1399، ، صفحه 39-52

https://doi.org/10.52547/jipt.2020.97398

چکیده
  فلسفه از جمله علومی است که همواره مورد هجمه مخالفان یا تأیید موافقان بوده است. عده‌‌‌ای قواعد فلسفه را فاقد حجیت دانسته‌اند و عده‌‌‌ای آن را در عمق بخشیدن به فهم ما از آیات و روایات، دخیل می‌‌‌دانند. از جمله روش‌‌‌هایی که می‌‌‌تواند کاربرد این‌‌‌گونه قواعد را در تفسیر متون دینی به منصه ظهور برساند بررسی گستره این قواعد در ...  بیشتر

مقایسه تقسیم عوالم هستی از منظر علامه طباطبایی و عرفان اسلامی

محمد رضا خانی؛ ابراهیم خانی

دوره 20، شماره 1 ، فروردین 1399، ، صفحه 1-20

https://doi.org/10.52547/jipt.2020.97357

چکیده
  علامه طباطبایی با تمسک به آیاتی از قرآن کریم به تشریح دوگانه‌ای هستی‌شناسانه در تقسیم عوالم با عنوان دوگانه امر و خلق می‌پردازند. از منظر ایشان عالم خلق، همان عالم ماده است و عالم امر که باطن عالم ماده است شامل عالم مثال و عالم عقل می‌شود. از سوی دیگر در عرفان اسلامی دوگانه‌ای با عنوان جهت حقی و جهت خلقی مطرح است که مشابهت قابل توجهی ...  بیشتر

دیدگاه لایب‌نیتس دربارة اختیار انسان و نقد آن از نظر علامه طباطبایی

سید حسن بطحایی؛ لیلی خیدانی

دوره 19، شماره 3 ، مهر 1398، ، صفحه 39-64

چکیده
  مسئلة اختیار از مسائل مهم و دیرین کلامی- فلسفی است که غالب ادیان به آن پرداخته‌اند و فیلسوفان دین نیز با نگاهی نو‌این موضوع را مورد مداقه و بررسی قرار می‌‌دهند.‌این نوشتار به بیان، بررسی و نقد دیدگاه لایب‌نیتس می‌‌پردازد و در صدد پاسخ گویی به‌این پرسش است که‌ایا در نظام فلسفی لایب‌نیتس می‌‌توان انسان را مختار دانست یا نوعی ...  بیشتر

نظریة سلولی اخلاق با تأکید بر آرای علامه طباطبایی

عبداله صلواتی

دوره 16، شماره 2 ، تیر 1395، ، صفحه 87-110

چکیده
    در تئوری­های متنوعی که در حوزة فرااخلاق مطرح است، اصول اخلاقی در یکی از دو راهیِ جهان­شمولی یا جهان­ناشمولی قرار می­گیرد. اما نگارنده در این جستار تلاش کرده تا راه سومی باز کند؛ راه سومی که در آن، اخلاق به مثابة سلولی زنده تلقی شده مشتمل بر هسته و سیتوپلاسمی که بحسب حضورشان در بافت (=دین) و سیستم خاص (=زیست بوم و زیست نوع انسانی)، ظهور ...  بیشتر

رابطة علم و دین در مسئلة پیدایش انسان از دیدگاه تفسیر المنار و المیزان

علیرضا قائمی نیا؛ محسن آزادی

دوره 14، شماره 4 ، دی 1393

چکیده
  امروزه بررسی مناسبات میان علم و دین در گرو تعیین موضع در قبال مسئلة پیدایش انسان است. نسبت میان آموزه‌های قرآنی و یافته های تجربی در این مسئله، پرسشی است که علامه طباطبایی و رشید رضا در تفسیر آیات مربوط به انسان و پیدایش او درصدد پاسخ به آن برآمده‌اند. در این میان مؤلف المنار در تلاش هرچه بیشتر برای برقراری و اعلام هم‌نوایی کامل میان ...  بیشتر

نقد علامه طباطبایی بر رویکرد فروکاهشی حکمت متعالیه در مفهوم‌شناسی ارادة ذاتی خداوند

محمد سعیدی مهر؛ علیرضا مصدقی حقیقی

دوره 8، شماره 2 ، تیر 1387

چکیده
  عموم متکلمان و فیلسوفان مسلمان در اتصاف خداوند به صفت اراده متفق‌اند. با این حال، در این باب که آیا اراده از صفات ذاتی است یا فعلی، اختلاف شده است. از سوی دیگر، تفسیر معنای «اراده» آن گاه که به عنوان صفت ذاتی حق تعالی پذیرفته می‌شود می‌تواند بحث‌انگیز باشد. ملاصدرا ارادة الهی را در هر دو مقام ذات و فعل می‌پذیرد، ولی در تحلیل مفهومی ...  بیشتر

وجود رابط از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی

رضا اکبریان؛ حسین علی محمدی

دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1387

چکیده
  در این مقاله، ابتدا پیرامون تقسیم وجود به مستقل و رابط، توضیحاتی ارائه و بیان شده است که اصطلاح «وجود رابط» در حکمت متعالیه دارای معنای جدیدی، علاوه بر معنای مشهور و متداول خود در حکمت رسمی می‌باشد. از این رو، با بهره‌گیری از کلام صدرالمتألهین(ره)، به تبیین این معنا که بیانگر نحوة تحقق معلول است، می‌پردازیم، سپس اثبات می‌نماییم ...  بیشتر