سیدحسین اطهری؛ مرتضی منشادی
دوره 13، شماره 3 ، مهر 1392
چکیده
سنت‌گرایی و تجددگرایی در فضای امروز، به عنوان جریانی که به مدرنیسم نگرش دارند، مطرح می‌شوند. این مقاله با هدف پرداختن به مضامین عمدة اندیشة سنت‌گرایی، به عنوان درآمدی برای ورود به اندیشة سنت‌گرایان به رشتة تحریر درآمده است. برای این منظور در این مقاله با تأکید بر آرای سید حسین نصر به عنوان مطرح‌ترین اندیشمند سنت‌گرای ...
بیشتر
سنت‌گرایی و تجددگرایی در فضای امروز، به عنوان جریانی که به مدرنیسم نگرش دارند، مطرح می‌شوند. این مقاله با هدف پرداختن به مضامین عمدة اندیشة سنت‌گرایی، به عنوان درآمدی برای ورود به اندیشة سنت‌گرایان به رشتة تحریر درآمده است. برای این منظور در این مقاله با تأکید بر آرای سید حسین نصر به عنوان مطرح‌ترین اندیشمند سنت‌گرای حال حاضر، به تحلیل چیستی سنت به عنوان نقطة محوری این گفتمان و همچنین بررسی شاخصهای فکری و دیدگاههای اصلی این جریان فکری پرداخته شده است. نصر یکی از طرفداران حکمت خالده است که با نقد دنیای متجدد می‌کوشد معرفت قدسی را جایگزین تجددگرایی سازد. از نظر وی، سنتگروی، اعتقاد به یک امر قدسی است که نه تنها مرجعیت فکری انسانهاست بلکه در رفتار آنها نیز تجلی مییابد.
عقیل فولادی
دوره 13، شماره 4 ، دی 1392
چکیده
شاکله‌سازی قوة خیال یکی از مباحث نقد عقل محض کانت است که اهمیت آن مورد مناقشة شارحان قرار گرفته است؛ برخی آن را بحثی تصنعی پنداشته‌اند و برخی ضروری. سخن نگارنده در این مقال، ضرورت این بحث برای نقد اول کانت است. البته شاکله‌ها چنانکه کانت می‌پنداشت، منحصراً زمانی نیستند بلکه «مکان» نیز حداقل در بعضی از شاکله‌ها دخیل است. کانت به واسطة ...
بیشتر
شاکله‌سازی قوة خیال یکی از مباحث نقد عقل محض کانت است که اهمیت آن مورد مناقشة شارحان قرار گرفته است؛ برخی آن را بحثی تصنعی پنداشته‌اند و برخی ضروری. سخن نگارنده در این مقال، ضرورت این بحث برای نقد اول کانت است. البته شاکله‌ها چنانکه کانت می‌پنداشت، منحصراً زمانی نیستند بلکه «مکان» نیز حداقل در بعضی از شاکله‌ها دخیل است. کانت به واسطة شاکله‌ها از سویی، کارکرد «ابژکتیو» مقولات محض فاهمه را در شناخت نظری ما تبیین میکند و بدینوسیله خود را از شک هیومیمیرهاند؛ و از سوی دیگر، شناخت سنتی مابعدالطبیعه را به چالش میکشاند. از نظر وی، نهایت شناخت نظری ما مجموع اعیان زمانی- مکانی از مجرای خیال است و فراروی از این محدوده نارواست.
احمد غنی‌پور ملکشاه؛ مرتضی محسنی؛ مرضیه حقیقی
دوره 14، شماره 1 ، فروردین 1393
چکیده
جهان‌شناسی به معنای درک حقیقت پدیده‌های جهان، یکی از مباحث مهم فلسفی به شمار می‌آید. با وجودی که بسیاری از پژوهشگران، ناصرخسرو را فیلسوف نمی‌دانند، آثار او سرشار از اندیشه‌هایی است که به چرایی هستی و نوع تلقی او نسبت به آفرینش و رستاخیز اشاره دارد. این رویکرد بیش از پیش تحت تأثیر علوم و معارف و آیین‌هایی است که در عصر وی رواج داشته ...
بیشتر
جهان‌شناسی به معنای درک حقیقت پدیده‌های جهان، یکی از مباحث مهم فلسفی به شمار می‌آید. با وجودی که بسیاری از پژوهشگران، ناصرخسرو را فیلسوف نمی‌دانند، آثار او سرشار از اندیشه‌هایی است که به چرایی هستی و نوع تلقی او نسبت به آفرینش و رستاخیز اشاره دارد. این رویکرد بیش از پیش تحت تأثیر علوم و معارف و آیین‌هایی است که در عصر وی رواج داشته و ناصرخسرو نیز، از آنها در جهت تثبیت نظام اندیشة خویش سود جسته است. یکی از آیین‌هایی که در عصر زندگی وی، بارقههایی از آن وجود داشته و او برخی از مبانی جهان‌شناسی خویش را از آن اخذ کرده، آیین مانی است. دستاورد این پژوهش حاکی از آن است که گرچه جهانبینی فکری ناصرخسرو توحیدی است و در مقابل، آیین مانی بر پایة ثنویت بنا شده است، اما جهان‌شناسی ناصرخسرو در پارهای موارد مانند: آفرینش جهان، اسارت روح در کالبد تن، چرایی هستی و راه رستگاری انسان و به ویژه بدبینی و بیزاری از دنیا، تحت تأثیر آموزههای مانی و به ویژه جهان‌شناسی او بوده است.
حسن عبدی
دوره 14، شماره 2 ، تیر 1393
چکیده
اغلب حکمای مسلمان در هر دو حوزة تصورات و تصدیقات، معتقد به قرائت خاصی از مبناگرایی هستند. در مبناگرایی اسلامی‌‌در باب گزاره‌ها، معارف تصدیقی به بدیهی و نظری تقسیم می‌شوند. بدیهیات بی‌نیاز از دیگر معلومات هستند؛ اما نظریات در ماده و صورت مبتنی بر بدیهیات بوده و سرانجام باید به آنها منتهی شوند. ابتنای نظریات بر بدیهیات در تصدیقات ...
بیشتر
اغلب حکمای مسلمان در هر دو حوزة تصورات و تصدیقات، معتقد به قرائت خاصی از مبناگرایی هستند. در مبناگرایی اسلامی‌‌در باب گزاره‌ها، معارف تصدیقی به بدیهی و نظری تقسیم می‌شوند. بدیهیات بی‌نیاز از دیگر معلومات هستند؛ اما نظریات در ماده و صورت مبتنی بر بدیهیات بوده و سرانجام باید به آنها منتهی شوند. ابتنای نظریات بر بدیهیات در تصدیقات تنها از راه برهان شکل میگیرد. مبناگرایی در حوزة گزاره‌ها به خصوص در این اواخر با چالشهای جدی و فراوانی مواجه شده است. پرسش اصلی مقاله این است که آیا میتوان به شبهات مطرح شده در این باب پاسخ داد و آنها را دفع کرد. روش تجزیه و تحلیل مطالب، روش عقلی، فلسفی و تحلیلی است. به نظر می‌‌رسد بیشتر شبهات یا دست کم برخی از آنها بر اثر عدم درک صحیح و عمیق مبناگرایی اسلامیمطرح شده است. به نظر می‌آید مبناگرایی اسلامیبا تکیه بر فلسفة اسلامیاز چنان استحکام و ظرفیتی برخوردار است که توان پاسخگویی به انتقادات وارد شده را داراست.
شمس‌اله سراج؛ فرنوش بابادی
دوره 14، شماره 3 ، مهر 1393
چکیده
ابن‌سینا در مواضع مختلف آثار خود از نظریة اتحاد سخن به میان میآورد اما اعتقاد و دیدگاه او به وضوح و روشنی مشخص نیست چرا که گاهی مسئلة اتحاد را می‌پذیرد و گاهی بر رد آن استدلال میآورد. لذا از یک سوی اشتهار شیخ به عنوان منکر قطعی و مسلم نظریة اتحاد عاقل و معقول و از سوی دیگر بررسی قول به استبصار و عدول شیخ از نظر اولیة خود و پذیرش اتحاد، ...
بیشتر
ابن‌سینا در مواضع مختلف آثار خود از نظریة اتحاد سخن به میان میآورد اما اعتقاد و دیدگاه او به وضوح و روشنی مشخص نیست چرا که گاهی مسئلة اتحاد را می‌پذیرد و گاهی بر رد آن استدلال میآورد. لذا از یک سوی اشتهار شیخ به عنوان منکر قطعی و مسلم نظریة اتحاد عاقل و معقول و از سوی دیگر بررسی قول به استبصار و عدول شیخ از نظر اولیة خود و پذیرش اتحاد، همچنین این مسئله که آیا واقعاً در میان عبارات او تناقضی وجود دارد یا خیر و اگر وجود دارد علت آن چیست و چگونه میتوان این تناقض را رفع یا توجیه کرد؟ از جمله مسائلی است که این مقاله درصدد بررسی آنهاست. در این خصوص تشریح اقوال شیخ در آثار متعدد او و بیان دوگانگی میان تعابیرش با تمسک به همه شواهد رد و قبول اتحاد و نقل آرایاندیشمندان و پاسخ به آنها جایگاهی ویژه دارد. در نهایت این پژوهش به این نتیجه رسیده است که با نگاهی ریزبینانه به آثار و ادلة شیخ خواهیم دید که حقیقتاً تعارضی وجود ندارد بلکه شیخ در همه جای آثار در پی اثبات اتحادعاقل و معقول بوده است.
عبدالرسول عمادی
دوره 14، شماره 4 ، دی 1393
چکیده
حرکت مکانی به تأکید ابن‌سینا و ابوالبرکات بغدادی از اقدم انواع حرکات است. ابن‌سینا حرکت مکانی را تنها حرکت بر خط راست می‌‌داند و حرکت وضعی را حرکت مکانی نمی‌‌داند، زیرا از نظر او حرکت مکانی حرکتی است که در آن متحرک از مکان خود به طور کامل خارج می‌‌گردد و در حرکت وضعی تنها موقعیت اجزای جسم نسبت به اجزای مکان تغییر میکند و در مجموع ...
بیشتر
حرکت مکانی به تأکید ابن‌سینا و ابوالبرکات بغدادی از اقدم انواع حرکات است. ابن‌سینا حرکت مکانی را تنها حرکت بر خط راست می‌‌داند و حرکت وضعی را حرکت مکانی نمی‌‌داند، زیرا از نظر او حرکت مکانی حرکتی است که در آن متحرک از مکان خود به طور کامل خارج می‌‌گردد و در حرکت وضعی تنها موقعیت اجزای جسم نسبت به اجزای مکان تغییر میکند و در مجموع جسم در مکان خود قرار دارد. ابوالبرکات بغدادی حرکت‌های‌اینی و وضعی اعم از دایره‌ای و مستقیم را حرکت مکانی می‌‌داند. ابن‌سینا حرکت مکانی را به قطعیه و توسطیه تفکیک میکند و برای یکی وجود ذهنی و دیگری وجود عینی قائل است. ابوالبرکات چنین تمایزی را بین حرکت‌های مکانی قائل نیست و حرکات را که با تعریف علی عامل رسیدن علت به معلول می‌‌داند، اجمالاً دارای نوعی از وجود می‌‌داند هر چند که این وجود یکپارچه نیست او این وجود را به تعریف تشکیکی ارسطو از وجود ارجاع میدهد. ابن‌سینا نیروی محرکه را غیر از جسم متحرک می‌‌داند، ابوالبرکات اگر چه بر‌این موضوع تأکید میکند اما تداوم حرکتی را که در جسم ایجاد شده است ناشی از خود جسم می‌‌داند. در مورد حرکت بر خط راست در راستای قائم ابن‌سینا به سکون میان حرکت بالاسو و پایین سو قائل است، اما ابوالبرکات می‌‌گوید که برای سکون جسم در نقطة اوج نه سبب عدمی‌‌پذیرفتنی است و نه سبب وجودی، بنابراین از نظر او حرکت از پایین به بالا و بر عکس مجموعا یک حرکت است.
اصغر واعظی؛ موسی صیفی هزاری
دوره 13، شماره 2 ، تیر 1392
چکیده
غزالی در سیر حقیقت‌طلبی خویش پس از کلام، فلسفه و باطنیه به طریقة صوفیه روی میآورد. وی مرتبة صوفیان را تا جایی ارتقا میدهد که عقل توان درک آن را ندارد و همة حرکات و سکنات آنان را مقتبس از نور نبوت می‌‌داند. از این رو، برخلاف متکلمان، فلاسفه و باطنیه، انتقاد مهمی‌‌را متوجه آنان نمیکند. البته او خود در رتبة عارفان بزرگ قرار نمیگیرد ...
بیشتر
غزالی در سیر حقیقت‌طلبی خویش پس از کلام، فلسفه و باطنیه به طریقة صوفیه روی میآورد. وی مرتبة صوفیان را تا جایی ارتقا میدهد که عقل توان درک آن را ندارد و همة حرکات و سکنات آنان را مقتبس از نور نبوت می‌‌داند. از این رو، برخلاف متکلمان، فلاسفه و باطنیه، انتقاد مهمی‌‌را متوجه آنان نمیکند. البته او خود در رتبة عارفان بزرگ قرار نمیگیرد و فاقد بسیاری از تجارب ایشان است. آثار عرفانی او نیز بسیار ضعیف تر از عرفای دیگر است. هر چند تربیتی صوفیانه داشته و در محیطی صوفیانه پرورش یافته ولی وجود پیر و مرشد که به اذعان خود او از لوازم سیر و سلوک عارفانه است در زندگیاش گزارش نشده است. وجود چنین گرایشها و عواملی صوفی دانستن غزالی را دچار شک و تردید میکند.
فروزان راسخی
دوره 5، شماره 4 ، دی 1384
چکیده
اخلاق عرفانی
بیشتر
اخلاق عرفانی
سیدمحسن صالحی ابری؛ مجتبی نیک دوستی؛ محمد جعفری فشارکی
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی پذیرش حاکمیت اراده در ایقاعات درحقوق ایران و انگلیس می باشد. اصل حاکمیت اراده در نظام رومی- ژرمنی مدرن به معنای مبنا بودن ارادة انسان در مشروعیت تعهدات و اعمال حقوقی است، این تنها ارادة طرفین می باشد که اعمال حقوقی را ایجاد و مشروع می کند و اگر محدودیتی هم وجود دارد این محدودیت به خاطر قانون ایجاد شده است. در ...
بیشتر
هدف از این پژوهش بررسی پذیرش حاکمیت اراده در ایقاعات درحقوق ایران و انگلیس می باشد. اصل حاکمیت اراده در نظام رومی- ژرمنی مدرن به معنای مبنا بودن ارادة انسان در مشروعیت تعهدات و اعمال حقوقی است، این تنها ارادة طرفین می باشد که اعمال حقوقی را ایجاد و مشروع می کند و اگر محدودیتی هم وجود دارد این محدودیت به خاطر قانون ایجاد شده است. در فقه اعمال حقوقی امری است که شارع مسبب یا مصدق آن است و حجیت باید از سوی خداوند باشد مشکل اصلی حقوق ایران این است که سعی کرده رویکرد فقهی و اصل آزادی اراده را که از حقوق غربی وارد حقوق ایران شده جمع کند که به نظر نگارنده این درست نمی باشد و باعث چالش می شود و همچنین حقوق ایران در مورد قصد و رضا که از الزامات اراده می باشد در ایقاعات سکوت اختیار کرده است به خاطر این است که کلا اراده در ایقاعات با چالش ها و خلاء هایی همراه می باشد در این وضع یا باید فقها تمهیدات جدیدی بیندیشند و یا قانون ایران به تمامی اصل ازادی اراده را بپذیرد که این مورد نیز با وجود این که قانون تحت تاثیر فقه امامیه نوشته شده است ممکن نمی باشد البته فقها آزادی اراده در ایقاعات را بیشتر از عقود قبول دارند و قانون گذار اگر قصد و رضا را برای آزادی اراده در ایقاعات هم تعریف کند این مشکل حل خواهد شد منتها این چالش وقتی به صورت کلی بر طرف خواهد شد که قانون گذار اصل آزادی اراده در عقود و ایقاعات را به طور واضح و صریح مصوب نماید .
حسین رحمانی تیرکلایی
دوره 18، شماره 2 ، تیر 1397، ، صفحه 104-144
چکیده
چکیدهبررسی سیرة عملی پیامبر اسلام (ص) و پیشوایان بزرگ اسلام اعم از شیعه و اهل سنت ما را در رسیدن به دیدگاهی مشترک دربارة محدودة اسلام و ایمان و احکام و قوانینی که به سبب آن بر مسلمانان فرقه‌های مختلف اسلامی و اهل کفر بار میشود، یاری میکند. بنابراین ضرورت دارد که معیارهای اسلام و کفر مورد بررسی قرار گیرد تا باورهای نادرست فرق اسلامی ...
بیشتر
چکیدهبررسی سیرة عملی پیامبر اسلام (ص) و پیشوایان بزرگ اسلام اعم از شیعه و اهل سنت ما را در رسیدن به دیدگاهی مشترک دربارة محدودة اسلام و ایمان و احکام و قوانینی که به سبب آن بر مسلمانان فرقه‌های مختلف اسلامی و اهل کفر بار میشود، یاری میکند. بنابراین ضرورت دارد که معیارهای اسلام و کفر مورد بررسی قرار گیرد تا باورهای نادرست فرق اسلامی نسبت به یکدیگر از میان برود. در این نوشتار سعی شده است موضوعاتی از قبیل شاخصهها و محدود اسلام و کفر از دیدگاه فریقین، سیرة نبوی و تکفیر مسلمانان، کفایت اسلام ظاهری ، دیدگاه فقهای فریقین دربارة تکفیر مورد بررسی قرار گیرد تا دیدگاههای تکفیرهایی که به هر بهانهای مسلمانان را کافر می‌دانند مورد ردّ و نقد عالمانه قرار گیرد.
محمدرضا بیات؛ مهدی طهماسبی
دوره 15، شماره 4 ، دی 1394، ، صفحه 109-128
چکیده
در یک نگاه کلی، اراده‌گرایی و قرینه‌گرایی دو رویکرد رقیب درباره اخلاق باور بوده است. لوئیس پویمن فیلسوف آمریکایی معاصر با انتقاد از این دو رویکرد، نظریه اراده‌گرایی غیر مستقیم تجویزی را ارائه نموده است. در این نظریه برای تحلیل شکل‌گیری باور، هم به نقش «ادله» و «عوامل زمینه‌ای» بطور توأمان توجه شده و هم، «عقلانیت» مبنای داوری بین ...
بیشتر
در یک نگاه کلی، اراده‌گرایی و قرینه‌گرایی دو رویکرد رقیب درباره اخلاق باور بوده است. لوئیس پویمن فیلسوف آمریکایی معاصر با انتقاد از این دو رویکرد، نظریه اراده‌گرایی غیر مستقیم تجویزی را ارائه نموده است. در این نظریه برای تحلیل شکل‌گیری باور، هم به نقش «ادله» و «عوامل زمینه‌ای» بطور توأمان توجه شده و هم، «عقلانیت» مبنای داوری بین قرائن و ادله متعارض قرار گرفته است. پویمن با تکیه به این تحلیل، کوشیده است تا با تعیین شرایط خاصی، از اراده‌گرایی غیرمستقیم در کسب و حفظ باور، با وجود قرائن کافی بر خلاف، دفاع اخلاقی نماید.در این مقاله ضمن ارائه توصیفی دقیق از نظریه پویمن درباره اخلاق باور، به تحلیل و بررسی این نظریه و شرایط ذکرشده برای جواز اخلاقی اراده‌گرایی میپردازیم.
روح الله فدائی؛ رضا اکبریان
دوره 19، شماره 2 ، تیر 1398، ، صفحه 111-128
چکیده
نظریة رئیس اول مدینة فاضله، یکی از اصلی‌ترین موضوعات مطرح شده در علم مدنی فارابی است. نسبت میان این نظریه و مبانی فلسفی فارابی موضوع پژوهش حاضر بوده است که در نهایت نشـان داده میشود نظریة ریاست اول (مشتمل بر ضرورت حضور رئیس اول، ویژگی‌های رئیس اول و وظایف وی) مبتنی بر شش مقدمه دانست: فطرت اجتماعی انسان، نظریة نفوس انسانی، مفهوم ...
بیشتر
نظریة رئیس اول مدینة فاضله، یکی از اصلی‌ترین موضوعات مطرح شده در علم مدنی فارابی است. نسبت میان این نظریه و مبانی فلسفی فارابی موضوع پژوهش حاضر بوده است که در نهایت نشـان داده میشود نظریة ریاست اول (مشتمل بر ضرورت حضور رئیس اول، ویژگی‌های رئیس اول و وظایف وی) مبتنی بر شش مقدمه دانست: فطرت اجتماعی انسان، نظریة نفوس انسانی، مفهوم سعادت نزد فارابی، جایگاه عقل فعال، اختیار و دین(نبوت) در سعادت انسان. ابتنای نظریة رئیس اول بر مبانی کلان فلسفة فارابی حاکی از انسجام درونی و غیر تقلیدی بودناین نظریه است.
زینب وطنی؛ حمیدرضا مستفید
دوره 17، شماره 4 ، دی 1396، ، صفحه 115-149
چکیده
اطیب البیان فی تفسیرالقرآن تفسیری شیعی وبه زبان فارسی است نوشته آیت الله سیدعبدالحسین طیب متوفی تیرماه سال1370( هشتم محرم 141ه ق).هرچندازنظرمؤلف،برخی اخبارتفسیری مفید یقین نیست ونیز حجیت اخبار آحاددرغیراحکام از نظروی معلوم نیست؛بااین حال درجای جای این تفسیرروایات وارده ازائمه معصومین علیهم السلام به گونه ای گسترده به چشم می خوردو ...
بیشتر
اطیب البیان فی تفسیرالقرآن تفسیری شیعی وبه زبان فارسی است نوشته آیت الله سیدعبدالحسین طیب متوفی تیرماه سال1370( هشتم محرم 141ه ق).هرچندازنظرمؤلف،برخی اخبارتفسیری مفید یقین نیست ونیز حجیت اخبار آحاددرغیراحکام از نظروی معلوم نیست؛بااین حال درجای جای این تفسیرروایات وارده ازائمه معصومین علیهم السلام به گونه ای گسترده به چشم می خوردو مفسر ذیل بعضی آیات،شأن نزول و قصه های مربو ط به آن راذکر میکندواز بیان روایات نامعتبر پرهیز می نماید .وی در تفسیر آیات ظاهرالدلاله که شامل نصوص و ظواهر می باشند،به همان ظاهراکتفا میکندودربیان آیات غیرظاهر الدلاله وبرای دستیابی به بواطن آیات قران از بیانات خاندان نبوت و عصمت و طهارت بهره می برد وچنانچه درابتدای کتاب تفسیری خود ذکر می کند ،روایات وارده ازمعصومین رابه عنوان منبعی معتبر برای تفسیرخودقرارداده واز روایاتی که موافق باظاهرآیه هستند دربیان معنای واژگان یابیان مرادآیه ونیزدرتفسیروبخصوص طرح مباحث کلامی استنادمیکند.روایات تفسیری ظاهرأمتعارض باآیه ازنظرایشان شامل مصادیقی ازمفهوم آیه،حمل بر معنای باطنی (تأویل)، تقیید، تخصیص وتبیین آیه میباشند،بااین همه معتقدست که دربیشتر مواردروایات تفسیری ناظر به مصادیقی از مفهوم آیه می باشد و به روایات تفسیری به عنوان رافع ابهام ومبین متشابهات استناد می نماید و در مجموع آنچه از بررسی کتاب اطیب البیان به دست می آید اینست که مرحوم طیب را نمی توان در زمرة مفسرین روایی محض محسوب نمود. برخورد مفسرباروایات ورویکردهای خاص وی نسبت به روایات تفسیری وروایات کلامی موضوع موردبحث وبررسی دراین مقاله می باشد.
اسماعیل سعادتی خمسه
دوره 16، شماره 1 ، فروردین 1395، ، صفحه 121-146
چکیده
خودادراکی یا ادراک نفسانی مهم‌ترین تعلیم کانت در استنتاج استعلایی نقد عقل محض و اصل بنیادی معرفت‌شناسی کانتی است. این اصطلاح در کتاب کانت صفات محض، اصلی و استعلایی به خود میگیرد. این تعلیم را شارحان نقد گاه با کوگیتوی دکارت مقایسه کردهاند و گاه پاسخی به شکاکیت هیوم شمرده‌اند. برخی آن را بیانگر انتساب تصورات به خود می‌دانند و ...
بیشتر
خودادراکی یا ادراک نفسانی مهم‌ترین تعلیم کانت در استنتاج استعلایی نقد عقل محض و اصل بنیادی معرفت‌شناسی کانتی است. این اصطلاح در کتاب کانت صفات محض، اصلی و استعلایی به خود میگیرد. این تعلیم را شارحان نقد گاه با کوگیتوی دکارت مقایسه کردهاند و گاه پاسخی به شکاکیت هیوم شمرده‌اند. برخی آن را بیانگر انتساب تصورات به خود می‌دانند و برخی دیگر با قرائتی منطقگرایانه شأن صوری به آن میدهند. تعلیم خودادراکی، در اصل، درصدد تبیین معقول وحدت اندیشه و اندیشنده است. کانت با این تعلیم به علم حضوری نزدیک میشود ولی از اخذ نتایج هستیشناختی در مورد آن خودداری کرده و آن را در محدودهی علم حصولی صرف توجیه میکند.این مقاله کوششی است برای توضیح و بررسی تحلیلی ـ انتقادی تعلیم خودادراکی کانتی و تفاسیر مختلفی که از آن ارائه شده است.
حمید ایماندار؛ حامد مصطفوی فرد
دوره 18، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 121-150
چکیده
جریان اخوان المسلمین با پشتوانه بیداری اسلامی برخاسته از تفکرات جمال الدین اسد آبادی و محمد عبده سعی در ارائه منهجی معتدل و موافق با سیره سلف در حوزه عقاید و مبانی کلامی داشته است؛در این میان اتهام سلفیه سنتی معاصر به این جریان مبنی بر ارائه ندادن منهجی روشمند در زمینه عقاید و تساهل در امر ترویج توحید ناب،تطبیق اندیشه های این دو جریان ...
بیشتر
جریان اخوان المسلمین با پشتوانه بیداری اسلامی برخاسته از تفکرات جمال الدین اسد آبادی و محمد عبده سعی در ارائه منهجی معتدل و موافق با سیره سلف در حوزه عقاید و مبانی کلامی داشته است؛در این میان اتهام سلفیه سنتی معاصر به این جریان مبنی بر ارائه ندادن منهجی روشمند در زمینه عقاید و تساهل در امر ترویج توحید ناب،تطبیق اندیشه های این دو جریان را اجتناب نا پذیر می نماید.سلفیان سنتی با طرح پاره ای از اندیشه های اخوانیون همچون معرفی مکتب تفویض به عنوان منهج سلف،بر شمردن استغاثه به عنوان امری محرم،رای به خروج مساله توسل از مباحث عقیدتی،تجویز شد رحال برای زیارت قبور،توجه به تقریب مذاهب و تعامل با اهل کتاب و مشروع دانستن تصوف به مبتدع بودن اخوانی ها تصریح دارند.در نهایت باید تاکید نمود جمود گرایی و جزم اندیشی قاطبه سلفیه در تعامل با عقاید مخالفین جریان اعتدال گرای اخوان المسلمین را نیز در شمار جریان های متخاصم با منهج سلف قرار داده است.
عادل مقدادیان؛ مسعود صادقی
دوره 19، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 121-136
چکیده
وجود حالات نفسانی محض و غیر التفاتی به‌ویژه آگاهی محض از مسائل محل تلاقی فلسفة ذهن و فلسفة عرفان است. غالب احوال و مقامات مطرح از سوی عارفان دارای متعلق هستند. اما در منازل عرفانی گاه سخن از به دست آوردن احوال و مقاماتی است که داشتن متعلق درباره‌‌ی آنها بی‌‌معناست و لزوماً در موردآن حال و مقام «به ـ از» معنا ندارد. معتقدان به ...
بیشتر
وجود حالات نفسانی محض و غیر التفاتی به‌ویژه آگاهی محض از مسائل محل تلاقی فلسفة ذهن و فلسفة عرفان است. غالب احوال و مقامات مطرح از سوی عارفان دارای متعلق هستند. اما در منازل عرفانی گاه سخن از به دست آوردن احوال و مقاماتی است که داشتن متعلق درباره‌‌ی آنها بی‌‌معناست و لزوماً در موردآن حال و مقام «به ـ از» معنا ندارد. معتقدان به این دیدگاه صرفاً با بررسی حالت آگاهی محض، به عنوان یک حالت نفسانی غیر التفاتی که از سوی عارفان گزارش شده است، در جهت اثبات وجود این نوع حالات استدلال کردهاند. اما به نظر می‌‌رسد حالات نفسانی غیرالتفاتی دیگری نیز وجود دارد. یکی از این حالات نفسانی غیر التفاتی مقام عرفانی «طمأنینه محض» است. اما آیا حقیقتی به نام طمأنینه محض و بدون متعلق امکان پذیر و فهم پذیر است یا هر طمأنینه‌‌ای لزوماً دارای نسبت است و «به» متعلقی وابسته است؟ میتوان گفت که عارف در مرتبه‌‌ای از سیر و سلوک در حالتی قرار میگیرد که بی آنکه به چیزی قرار و آرام بیابد در فراخنایی از طمأنینه خواهد بود. روح او صرفاً در اطمینان است نه آنکه مطمئن به چیزی باشد. دو استدلال از منظر عرفانی بر تحقق طمأنینه محض می توان ارائه کرد: تلازم علم و طمأنینه و پیوند طمأنینه با تقدیر عهد الست در عرفان اسلامی.
شهلا علیه پور؛ مهدی شریفیان
چکیده
منطبق با برخی آموزههای عرفان و تصوّف به سالک در هنگام وصول به حق نیروی دخل و تصرّف در طبیعت عطا میشود که نتیجۀ آن صدور اعمالی است که دیگران از انجام آن عاجزند که از آن به «خرق عادات و کرامات» تعبیر میشود.هدف پژوهش حاضر بیان دیدگاههای هجویری، قشیری و امام محمّد غزّالی در اثبات این گونه افعال است و از آن جا که ایشان از آثار ...
بیشتر
منطبق با برخی آموزههای عرفان و تصوّف به سالک در هنگام وصول به حق نیروی دخل و تصرّف در طبیعت عطا میشود که نتیجۀ آن صدور اعمالی است که دیگران از انجام آن عاجزند که از آن به «خرق عادات و کرامات» تعبیر میشود.هدف پژوهش حاضر بیان دیدگاههای هجویری، قشیری و امام محمّد غزّالی در اثبات این گونه افعال است و از آن جا که ایشان از آثار پیشین و هم عصر خود بهره جسته و بر آثار پسین نیز تأثیر گذار بودهاند، بررسی آثار آنها میتواند روشنگر عقاید کلّی پیرامون مسأله کرامت اولیاء در تصوّف اسلامی باشد؛ از اینرو این پژوهش با روش کیفی و به شیوۀ تحلیلی ـ تطبیقی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و با نگاهی متن محور به تحلیل نظریّات ایشان دربارۀ کرامت خواهد پرداخت. تأیید و اثبات کرامات نزد هر سه مؤلف عمدتاً مبنایی روایی و نقلی دارد و ایشان با استناد به دلایل نقلی نظیر اشارات قرآنی، احادیث و روایات و بیان حکایات از سایر عرفا به بیان و اثبات جواز صدور کرامات از سوی اولیاء میپردازند. در دیدگاه ایشان کرامات شرط ولایت نبوده، بلکه جزئی از مقام اولیاء و مؤید نبوّت و رسالت انبیاست.
طاهره یزدانی احمدآبادی؛ فرهاد زینلی بهزادان
چکیده
محمد شحرور در روشی مشابه با علامه طباطبایی بهرة زیادی از قابلیت آیات در تفسیر خود برده است. این دو مفسر از نظریات علمی جدید غافل نبوده و در تفسیر آیات قرآن کریم متعرض این نظریات هم شده‌‌اند. نظریة «انتخاب طبیعی» داروین که امروزه با عنوان «نظریة ترکیبی فرگشت» مورد پذیرش زیست‌شناسان قرار گرفته، توجه این دو مفسر را ...
بیشتر
محمد شحرور در روشی مشابه با علامه طباطبایی بهرة زیادی از قابلیت آیات در تفسیر خود برده است. این دو مفسر از نظریات علمی جدید غافل نبوده و در تفسیر آیات قرآن کریم متعرض این نظریات هم شده‌‌اند. نظریة «انتخاب طبیعی» داروین که امروزه با عنوان «نظریة ترکیبی فرگشت» مورد پذیرش زیست‌شناسان قرار گرفته، توجه این دو مفسر را به خود جلب کرده است. ایدة اصلی نظریة فرگشت یعنی خلقت تدریجی و اشتقاق موجودات زنده از نیاکانی مشترک، به یونان باستان برمی‌گردد و این ایده در کنار ایدة رقیبش یعنی «ثبات انواع» پیش از نزول آیات قرآن کریم در محافل علمی مطرح بوده است. این مقاله با روش تطبیقی نحوة مواجهة تفسیری علامه طباطبایی و محمد‌شحرور را با نظریة فرگشت انسان مقایسه کرده است. براساس دیدگاه علامه، ظهور نزدیک به صراحت آیات قرآن نشان میدهد که نسل انسان‌‌های کنونی به یک زوج یعنی آدم و همسرش می‌‌رسد که خود از پدر و مادری متولد نشده‌‌اند، اما علامه این برداشت را قطعی ندانسته و از امکان تأویل آیات مربوطه خبر میدهد. طباطبایی صریح‌‌ترین مستند خود را تشبیه شدن حضرت عیسی علیه‌السلام به حضرت آدم علیه‌السلام در قرآن می‌‌داند، حال آنکه به طور قطع نمی‌‌توان وجه تشبیه این دو پیامبر به یکدیگر را نداشتن پدر دانست و شواهدی تاریخی وجود دارد که دلیل این تشبیه، بشر و مخلوق بودن ایشان است. شحرور معتقد است که نظریة فرگشت با قرآن تعارضی ندارد و می‌کوشد آیات را بر اصول این نظریه تطبیق کند که این تلاش در مواردی با تکلف همراه است. او دمیدن روح در شخص آدم علیه‌السلام از میان نوع آدمی را نقطه عطفی می‌‌داند که باعث برآمدن انسان امروزین از نوع آدمی شده است. نوع آدم یا همان آدمیان بر خلاف اسلاف خود یعنی بشر گوژپشت، مستوی‌القامه بوده، بر دو پا راه می‌‌رفته‌اند و زندگی اجتماعی داشته‌‌اند.
دکتر سید احمد هاشمی علی آبادی؛ محمد جواد حسن زاده مشکانی
چکیده
شناسایی اصطلاح عبادت در نظام علمی واژه شناسان سابقه‌ای دیرینه دارد. فرقة وهابیت با تئوری اشتباه در فهم معنای آن، حکم به تکفیر مسلمانان کرده است. در مقابل؛ آیتالله سبحانی در اکثر تألیفاتش عبادت را به گونه‌‌‌‌ای دیگر تحلیل کرده است که به حقیقت شرع نزدیک‌تر است. «تبیین تعاریف آیتالله سبحانی از عبادت اصطلاحی و نقد و بررسی ...
بیشتر
شناسایی اصطلاح عبادت در نظام علمی واژه شناسان سابقه‌ای دیرینه دارد. فرقة وهابیت با تئوری اشتباه در فهم معنای آن، حکم به تکفیر مسلمانان کرده است. در مقابل؛ آیتالله سبحانی در اکثر تألیفاتش عبادت را به گونه‌‌‌‌ای دیگر تحلیل کرده است که به حقیقت شرع نزدیک‌تر است. «تبیین تعاریف آیتالله سبحانی از عبادت اصطلاحی و نقد و بررسی آنها» مسئلة اصلی این مقاله است.
ایشان برای عبادت دو رکن درونی و بیرونی برشمرده است. رکن درونی، خضوع و تذلل از سوی عابد است و رکن بیرونی خود، در چهار گروه دسته‌‌‌‌بندی میشود. در گروه اول، «الوهیت» رکن است و عبادت به معنای خضوع در برابر اله است. در تعریف دوم، «ربوبیت» رکن است و عبادت به معنای خضوع در برابر موجودی است که خاضع، باور به مدیر و رب بودن او دارد. رکن در تعریف سوم «مستقل بودن» و در چهارم «تفویض» است. عبادت در تبیین سوم، به خضوع در برابر خالق و موجود مستقل تعریف شده و در چهارم، به معنای خضوع در برابر موجودی غیر از خدا همچون بت‌ها، ستارگان، فرشتگان، انبیاء و اولیاء است که امور عالم به آنها تفویض شده است. تعریف نویسنده از عبادت، «اظهار تذلل و انقیاد در پیشگاه رب» می‌باشد که افزون بر جامع بودن، اشکالات تعریف آیتالله سبحانی را نیز ندارد. روش مقاله مبتنی بر استقراء کتابخانه‌ای در آثار آیتالله سبحانی با روش توصیف و تحلیل مفهومی است.
محمدرضا باقری؛ مجید ملایوسفی
دوره 16، شماره 2 ، تیر 1395، ، صفحه 125-146
چکیده
در دیالوگ منون افلاطون به مساله‌ای اشاره میکند که امروزه نزد معرفت‌شناسان به مساله ارزش معرفت مشهور گشته است. این مسئله ریشه در دو مقدمه پذیرفته شده در حوزه معرفت‌شناسی دارد. بر اساس مقدمه نخست، معرفت به طور کلی به باورِ صادقِ موجه یا تضمین شده تعریف میشود. مقدمه دوم نیز به این نکته اشاره دارد که ارزش توجیه یا تضمین، حداقل در ظاهر ...
بیشتر
در دیالوگ منون افلاطون به مساله‌ای اشاره میکند که امروزه نزد معرفت‌شناسان به مساله ارزش معرفت مشهور گشته است. این مسئله ریشه در دو مقدمه پذیرفته شده در حوزه معرفت‌شناسی دارد. بر اساس مقدمه نخست، معرفت به طور کلی به باورِ صادقِ موجه یا تضمین شده تعریف میشود. مقدمه دوم نیز به این نکته اشاره دارد که ارزش توجیه یا تضمین، حداقل در ظاهر امر بر گرفته از ارزش باور صادق و در نتیجه قابل فروکاستن به ارزش صدق است. لیندا زاگزبسکی از جمله معرفت‌شناسانی است که با مبنا قراردادن این دو مدعی شده است که بسیاری از نظریه‌های معرفت‌شناختی قادر به گذر از دام معضل ارزش نیستند. از نظر زاگزبسکی نظریه‌های برون‌گرا و بالطور اخص نظریه‌های اعتمادگرا به دلیل استفاده از مدل دستگاه-فرآورده دچار معضل بلعیدن هستند که طبق آن ارزش یک باور خاص که از طریق یک فرآیند قابل اعتماد حاصل می شود، توسط ارزش صدق بلعیده می شود. پیشنهاد زاگزبسکی برای تبیین ارزش معرفت، بازنگری در رابطه‌ی دانسته و داننده است. از نظر وی همان‌گونه که افعال به واسطه‌ی انگیزه‌های فرد دارای ارزش مضائف می‌شوند، باورها نیز به واسطه‌ی انگیزه‌های معرفتی شخص ارزشی مضائف از ارزش صدق کسب کرده و به مرحله معرفت می‌رسند. به عقیده‌ی وی عشق به حقیقت مبنایی‌ترین و اساسی‌ترین انگیزه‌ای است که سبب ارزشمند شدن معرفت میشود. هرچند تبیین زاگزبسکی به نظر دچار معضلی نشده است که متوجه نظریه‌های اعتمادگرا است، با این حال در معرض نقدهای جدی دیگری است که در نوشتار حاضر سعی شده است به بخشی از آن پرداخته شود.
امید کریم زاده
دوره 18، شماره 4 ، اسفند 1396، ، صفحه 127-148
چکیده
برخی از معرفت‌شناسان معاصر استدلال می‌کنند که توجیه معرفتی ممکن است به دو شکل کاملاً متمایز در معرض نقض قرار بگیرد. در حالت نخست که آن را نقض شواهد می‌نامند توجیه معرفتی یکسره از بین می‌رود، اما در حالت دوم که نقض حُکم نامیده میشود با اینکه بخشی از توجیه شخص از بین می‌رود هنوز بخش دیگری از توجیه باقی می‌ماند، بنابراین شخص در این ...
بیشتر
برخی از معرفت‌شناسان معاصر استدلال می‌کنند که توجیه معرفتی ممکن است به دو شکل کاملاً متمایز در معرض نقض قرار بگیرد. در حالت نخست که آن را نقض شواهد می‌نامند توجیه معرفتی یکسره از بین می‌رود، اما در حالت دوم که نقض حُکم نامیده میشود با اینکه بخشی از توجیه شخص از بین می‌رود هنوز بخش دیگری از توجیه باقی می‌ماند، بنابراین شخص در این حالت تا حدی در باور به گزارة موردنظر موجه خواهد بود. این استدلال از طریق آموزه‌ای به نام آموزة دو منبعیِ توجیه انجام میشود. در این مقاله پس از شرح این استدلال ـ از طریق تمرکز بر نمونه‌ای مشخص از آن که توسط اندرو روتندو (2013) ارائه شده ـ و معرفی آموزة دو منبعی توجیه نشان میدهیم که این آموزه را میتوان به دو شکل مختلف صورت‌بندی کرد. پس از نشان دادن دلایل ترجیحِ صورت‌بندی دوم بر صورت‌بندی نخست، برای قضاوت دربارة صورت‌بندی دوم آن را با خوانش برگزیده‌ای از آموزة شواهدگرایی مقایسه می‌کنیم. نشان میدهیم که هر چند خوانش موردنظر از شواهدگرایی بهتر از صورت‌بندی دوم آموزة دو منبعی توجیه عمل میکند خود خالی از اِشکال نیست. برای برطرف کردن این اِشکال، صورت‌بندی دیگری دربارة رابطة توجیه معرفتی و شواهد معرفی می‌کنیم و شروط لازم و کافی توجیه را به دست میدهیم. مقایسة آموزههای متفاوت توجیه از طریق سنجش عملکرد آنها در سناریوهایی معرفتی انجام میشود که به ترتیب در مقاله معرفی می‌شوند.
حسین یزدی
دوره 17، شماره 3 ، مهر 1397، ، صفحه 129-148
چکیده
پس از طرح آزادی به صورت مساله بعد از قرون وسطی در مغرب زمین و اهمیت دادن به آن به عنوان یک ارزش مهم، نسبت دین و آزادی در اسلام مورد بررسی فلاسفه و اندیشمندان اسلامی قرار گرفت. در این مقاله به زیربنای مساله آزادی میان فرق مختلف فکری اسلامی پرداخته شده است و به صورت استدلالی فرقه امامیه به عنوان فرقه موجود و دارای زیربنای تفکر آزادی معرفی ...
بیشتر
پس از طرح آزادی به صورت مساله بعد از قرون وسطی در مغرب زمین و اهمیت دادن به آن به عنوان یک ارزش مهم، نسبت دین و آزادی در اسلام مورد بررسی فلاسفه و اندیشمندان اسلامی قرار گرفت. در این مقاله به زیربنای مساله آزادی میان فرق مختلف فکری اسلامی پرداخته شده است و به صورت استدلالی فرقه امامیه به عنوان فرقه موجود و دارای زیربنای تفکر آزادی معرفی گردیده است و ادله مختلف مکتب فکری اسلام در وجود داشتن حق طبیعی آزادی مورد بررسی قرار می گیرد.در این مقاله سعی نویسنده بر آن است تا با مطالعه تطبیقی، ضمن بررسی مشابهت دو مکتب فکری فلسفی اسلام و غرب بر حق طبیعی و ذاتی آزادی، به اختلاف نظر این دو مکتب در منشاء حیثیت ذاتی انسان بپردازد. منشا این حق ذاتی در غرب، امانیسم است و در اسلام عقل انسانی است که بوسیله آن قابلیت تعالی و تکامل وجود دارد و این همان است که خداوند در خلقت انسان از دمیدن روح خود به وی یاد کرده است و نکته مهم آنکه در دیدگاه اسلامی، آزادی جزئی از هندسه سعادت می باشد و مساله به صورت پازل و هندسه دیده شده است و اینگونه نیست که ارزشهای آزادی، عدالت، امنیت، ثروت و غیره به صورت مستقل و هم عرض دیده شوند. تفاوت نگاه اسلام و غرب در منشا حیثیت ذاتی به تفاوت دیدگاه در حدود و ثغور آزادی می انجامد. در نگاه غربی بر پایه مبنا بودن امانیسم حد و مرز آزادی، آزادی دیگران است. اما در نگاه تفکر اسلامی بر پایه مبنا بودن عقل برای حیثیت ذاتی، حد و مرز آزادی علاوه بر آزادی دیگران، مصالح فرد و اجتماع و خروج از مرز عقل نیز در نظر گرفته می شود. همچنین عوامل نگهداشت آزادی مورد مطالعه قرار می گیرد.
محمدرضا کریمی والا؛ روح الله نصیری اطهر
دوره 19، شماره 4 ، دی 1398، ، صفحه 129-148
چکیده
حرکت جوهری از اساسی‌ترین اصول فلسفة ملاصدرا، همان‌گونه که تبیین گر پیدایش نفس از جسم است، مبین دگرگونی نفس به وجودی مستقل از بدن برای انتقال به عالم دیگر است و موت طبیعی حقیقتی جز همین استقلال نفس نیست. همان‌گونه که موت اخترامی‌نیز جز ذُبول و فروکاهش استعداد بدن در همراهی نفس نیست. از منظر قرآن کریم و نیز روایات، نفس با اعمال خود ...
بیشتر
حرکت جوهری از اساسی‌ترین اصول فلسفة ملاصدرا، همان‌گونه که تبیین گر پیدایش نفس از جسم است، مبین دگرگونی نفس به وجودی مستقل از بدن برای انتقال به عالم دیگر است و موت طبیعی حقیقتی جز همین استقلال نفس نیست. همان‌گونه که موت اخترامی‌نیز جز ذُبول و فروکاهش استعداد بدن در همراهی نفس نیست. از منظر قرآن کریم و نیز روایات، نفس با اعمال خود در حال صیر و تحول به سوی اجل مسمیو استقرار بر آن است و لذا اجل مسمیدر حقیقت، غایتی هم سنخ اعمال نفس است که نفس با تحولات خود بدان سوی رهسپار است و اجل معلق، تحقق موانع بر مسیراین صیر و ناقص ماندن آن می‌باشد. نوشتار پیش رو با شیوة اسنادی ـ تحلیلی، جستاری بر نظریة تحول و حرکت جوهری نفس صدرالمتألهین در تبیین موت طبیعی و اخترامی و کاوش در حقیقت این امر بر مبنای آیات و روایات است تا همراستاییاین دو منظر را به روشنی نمایان سازد.
طاهره محمدیان عمرانی؛ رضا گندمی نصرآبادی
دوره 15، شماره 1 ، فروردین 1394، ، صفحه 133-156
چکیده
در این مقاله ماهیت روح القدس وکارکردهایش از دیدگاه فیلون وپولس مورد بحث قرار می گیرد . از نظرفیلون روح القدس یا روح الهی صرفاً وسیله ی ارتباط خدا با انسان است وتنها کارکردش ، نبوت وپیش گویی است؛ کارکردی که در سنت یهودی هم وجود داشت. همچنین فیلون روح الهی را که مطابق نصّ کتاب مقدس ، موجب نبوت است ، با جذبه یا تصرف الهی در فلسفه ی افلاطون ...
بیشتر
در این مقاله ماهیت روح القدس وکارکردهایش از دیدگاه فیلون وپولس مورد بحث قرار می گیرد . از نظرفیلون روح القدس یا روح الهی صرفاً وسیله ی ارتباط خدا با انسان است وتنها کارکردش ، نبوت وپیش گویی است؛ کارکردی که در سنت یهودی هم وجود داشت. همچنین فیلون روح الهی را که مطابق نصّ کتاب مقدس ، موجب نبوت است ، با جذبه یا تصرف الهی در فلسفه ی افلاطون ترکیب می کند .به نظر می رسد روح القدس از دیدگاه وی نوعی فرشته است.اما روح القدس از نظر پولس شخصی واقعی است که برخوردار ازاراده ، احساس ومحبت است .کارکردهای روح القدس همان است که در عهد عتیق آمده است ؛ البته پولس آنها را بسط داده است.پولس برای روح القدس ثمراتی چون محبت ، صلح وآشتی،بردباری ونیکی به دیگران قائل است .آنچه مهم وشایان ذکر است معنای جدیدی است که پولس به روح القدس می دهد ؛ او اعتقاد به روح القدس را در کنار اعتقاد به خدای واحد یهودی واعتقاد مسیحی به مسیح قرار می دهد ودر واقع زمینه را برای شکل گیری آموزه تثلیث فراهم می کند.
علی قاسمی؛ هادی کاظم زاده
چکیده
تمدن اسلامی‌بر بنیان‌های نظری متعددی از قبیل هستی شناختی، انسان‌شناختی، جامعه‌شناختی و ارزش شناختی استوار است. یکی از مهم‌ترین بنیان‌های نظری این تمدن، بنیان‌های معرفت‌شناختی است که ارتباط تنگاتنگی با نوع الگوی تمدنی در جامعه پیدا میکند. ازآنجاکه رسیدن به یک الگوی تمدنی از اهمیت اساسی برخوردار است، فهم و تبیین این بنیان‌ها ...
بیشتر
تمدن اسلامی‌بر بنیان‌های نظری متعددی از قبیل هستی شناختی، انسان‌شناختی، جامعه‌شناختی و ارزش شناختی استوار است. یکی از مهم‌ترین بنیان‌های نظری این تمدن، بنیان‌های معرفت‌شناختی است که ارتباط تنگاتنگی با نوع الگوی تمدنی در جامعه پیدا میکند. ازآنجاکه رسیدن به یک الگوی تمدنی از اهمیت اساسی برخوردار است، فهم و تبیین این بنیان‌ها نیز دارای اهمیت است. در مقالة حاضر، بر این اساس تلاش شده با الگوی روشی متن و زمینه محوری به تبیین دو بنیان مهم عقلگرایی و شمول گرایی پرداخته شود که در نتیجه درآمدی بر تبیین الگوی تمدنی نوین اسلامیخواهد بود. از آنجاکه انجام این مهم مستلزم مراجعه به متون دینی است. در این مقاله با چنین روشی به تبیین مهم‌ترین بنیان‌های نظری معرفت‌شناختی تمدن نوین اسلامیبا تأکید بر کتاب اصول کافی پرداخته شد.کلیـدواژههــا: مبانی دینی، معرفت‌شناسی، تمدن سازی، تمدن نوین اسلامی.
